Jak zabezpieczyć swoje interesy przy wykorzystaniu akredytywy?
Akredytywa - dobra forma zabezpieczenia przy współpracy z nowym kontrahentem
Transakcje między przedsiębiorstwami wiążą się z decyzją dotyczącą wyboru odpowiedniego zabezpieczenia płatności. Problem ten pojawia się szczególnie w handlu międzynarodowym przy zawieraniu pierwszorazowych transakcji z kontrahentami, których wiarygodności nie można potwierdzić, lub gdy sytuacja polityczna bądź gospodarcza kraju kontrahenta jest niestabilna. W takich wypadkach najlepszym i najbezpieczniejszym sposobem zabezpieczenia płatności jest akredytywa.
Czym jest akredytywa?
Akredytywa (Letter of Credit) jest instrumentem upraszczającym bezgotówkowe rozliczenie transakcji handlowych. Ten sposób zabezpieczenia transakcji jest zarówno korzystny dla eksportera, jaki i importera. Eksporter otrzymuje gwarancje bankowe zabezpieczające płatność za dostawę towaru gdyż bank rezerwuje kwotę na koncie importera odpowiadającą pełnej wartości dóbr stanowiących przedmiot transakcji. Eksporter przy tym zobowiązuje się do terminowej wysyłki i dostarczenia w uzgodnionym czasie dokumentów stanowiących potwierdzenie wywiązania się z warunków akredytywy. Ze względu na koszty związane z akredytywą ten sposób zabezpieczenia opłacalny jest przy transakcjach powyżej USD 30 tys.
Jak wystąpić o akredytywę?
Akredytywa otwierana jest zawsze na wniosek importera. Trzeba zaznaczyć, że bank importera nie ma obowiązku otwierania akredytywy. Decyzja banku jest zależna od indywidualnej oceny banku dotyczącej wiarygodności przedsiębiorcy, warunków kontraktu i wykonalności zlecenia.
Stronami akredytywy są:
1. Zleceniodawca (importer) – składa zlecenie otwarcia akredytywy do swojego banku oraz zapewnia środki na pokrycie wypłaty dla eksportera wraz z ewentualnymi kosztami i prowizjami należnymi bankowi. Importer nie jest bezpośrednią stroną akredytywy jednak ma prawo żądać od swojego banku pokrycia strat wynikłych z powodu zaniedbania lub zaniechania ze strony banku.
2. Bank importera – na wniosek zleceniodawcy otwiera akredytywę na podstawie której zobowiązuje się do wypłaty eksporterowi środków podanych w akredytywie pod warunkiem przekazania przez niego w ustalonym terminie dokumentów wskazanych w akredytywie. Zobowiązanie banku polega tylko na wypłacie należnej kwoty eksporterowi po przekazaniu przez niego dokumentów. Bank nie kontroluje przebiegu transakcji handlowej między przedsiębiorcami.
3. Eksporter (beneficjent) – akredytywa otwierana jest na rzecz eksportera. Nie ma on jednak żadnych zobowiązań z nią związanych, gdyż dostawa towarów wynika z odrębnej umowy zawartej między eksporterem a importerem. Eksporter otrzymuje należne mu środki po wypełnieniu warunków akredytywy czyli dostarczeniu do banku pośredniczącego odpowiednich dokumentów stanowiących potwierdzenie wywiązania się z świadczenia na rzecz importera.
4. Bank pośredniczący w zależności od warunków akredytywy może pełnić następujące funkcje:
• banku awizującego – powiadamia eksportera o otwarciu akredytywy oraz pośredniczy w korespondencji między bankiem importera a beneficjentem
• banku negocjującego – awizuje akredytywę, sprawdza zgodność dokumentów i działa w imieniu banku importera
• banku potwierdzającego – godząc się na prowadzenie akredytywy przejmuje na siebie zobowiązanie takie samo jak bank importera.
Dokumentami stanowiącymi zabezpieczenie akredytywy najczęściej są:
• faktura handlowa
• certyfikat pochodzenia
• list lotniczy, konosament morski lub inny dokument transportowy
• certyfikat ubezpieczenia towaru na czas transportu
Jakie są rodzaje akredytywy?
Istnieje kilka typów alternatyw, które dzieli się m.in. ze względu na sposób płatności lub rolę banku pośredniczącego.
Ze względu na charakter zobowiązania banku otwierającego akredytywę:
• Akredytywa odwołalna – bank zastrzega sobie prawo do odwołania lub zmian w swoim zobowiązaniu, bez zgody beneficjenta, do momentu uznania dokumentów przez bank pośredniczący.
• Akredytywa nieodwołalna – nie można jej zmienić ani anulować bez zgody wszystkich zaangażowanych stron. Zmiana jest nieważna, jeżeli którakolwiek ze stron nie wyrazi na nią zgody.
Ze względu na sposób płatności:
• Akredytywa gotówkowa (a’vista) – wypłata następuje natychmiast po przedstawieniu przez eksportera dokumentów będących zgodną prezentacją.
• Akredytywa z odroczonym terminem zapłaty – bank zobowiązuje się do zapłaty w terminie odroczonym (np. 30 dni od daty wysyłki), pod warunkiem przedstawienia dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy w terminie jej ważności.
• Akredytywa akceptacyjna – związana z odroczonym terminem płatności, zobowiązuje bank to akceptowania trat terminowych. Po ich akceptacji wygasa zobowiązanie z tytuły akredytywy, a w jego miejsce wchodzi zobowiązanie wekslowe.
• Akredytywa negocjacyjna – bank otwierający udziela bankowi pośredniczącemu prawa do zbadania zgodności dokumentów z akredytywą i zapłaty beneficjentowi, z środków banku otwierającego akredytywę.
Ze względu na rolę banku pośredniczącego:
• Akredytywa potwierdzona – do akredytywy otwartej przez bank importera, zostało dodane przez bank potwierdzający potwierdzenie, zobowiązujące bank potwierdzający akredytywę do honorowania lub negocjowania przedstawionych dokumentów. Ta forma akredytywy stosowana jest przez eksportera w przypadku braku zaufania do banku otwierającego akredytywę.
• Akredytywa niepotwierdzona – rodzaj akredytywy, który nie jest zostanie potwierdzony przez bank pośredniczący, a wypłatę dla eksportera realizuje tylko bank otwierający.
Inne rodzaje akredytyw:
• Akredytywa standby (zabezpieczająca) – ma charakter gwarancji bankowej, nakłada zobowiązanie wypłaty beneficjentowi wymaganej kwoty, jeżeli zleceniodawca nie zapłaci w sposób wcześniej uzgodniony między stronami lub nie wywiąże się z innych zobowiązań zabezpieczonych akredytywą.
• Akredytywa rewolwingowa (odnawialna) – ma zastosowanie przy kolejno powtarzających się dostawach jednolitego towaru w ciągu dłuższego czasu.
• Akredytywa wiązana back-to-back – na podstawie otwartej akredytywy przez kupującego na określonego beneficjenta zostaje otwarta akredytywa importowa, a wpływy z akredytywy eksportowej zabezpieczają płatności dla akredytywy importowej.
Wystąpienie o akredytywę może wydawać się skomplikowane i trudne. Warto jednak zainteresować się tą formą zabezpieczenia swoich interesów we współpracy z nowymi kontrahentami.
Autor: Przemysław Chwastek
