Rodzaje listów przewozowych w transporcie
List przewozowy jest nieodłącznym elementem każdej transakcji transportowej. Jest to dokument, który umożliwia właściwe przeprowadzenie odprawy celnej i wydania towaru odbiorcy. Poniżej opisujemy rodzaje listów przewozowych, które są wykorzystywane w różnych środkach transportu oraz informacje, jakie powinny być zawarte w takim dokumencie.
List przewozowy – co to jest?
Jest to jeden z dokumentów przewozowych, który jest wystawiany w związku z przekazaniem i przejęciem przez przewoźnika ładunku. Zawiera on istotne informacje na temat stron transakcji, umowy przewozu, oraz szczegółów transportu. List przewozowy pełni trzy podstawowe funkcje: informacyjną, dowodową oraz legitymacyjną. Jest to jeden z wymaganych dokumentów przy odprawie celnej, importowej oraz eksportowej. Należy pamiętać, że nie zastępuje on faktury handlowej.
Co powinien zawierać list przewozowy?
Zawartość listu przewozowego może się nieco różnić w zależności od wybranego środka transportu, ale w większości przypadków list przewozowy zawiera:
- Oznaczenie przewoźnika
- Oznaczenie załadowcy (nadawcy)
- Oznaczenie odbiorcy
- Oznaczenie pojazdu/statku
- Określenie rodzaju towaru, jego wartości pieniężnej i gabarytów (miary, wagi, objętości, liczby sztuk)
- Znaki główne przewożonego towaru (umożliwiające identyfikację ładunku)
- Informacje o sposobie opakowania i stanie ładunku
- Informacje o miejscu załadunku i wyładunku
- Oznaczenie opłat frachtowych i innych należności przewoźnika, a także sposobu i terminu ich uiszczenia
- Informację o liczbie wydanych egzemplarzy listu
- Instrukcje dotyczące czynności celnych
- Datę i miejsce wystawienia
- Podpis przewoźnika, kapitana statku lub ich przedstawicieli.
Rodzaje listów przewozowych
W zależności od środka transportu, międzynarodowe listy przewozowe dzielą się na cztery podstawowe rodzaje:
Morski list przewozowy
W transporcie morskim występuje specyficzny dokument przewozowy, tzw. konosament (Bill of Lading, B/L). Konosament morski to szczególny rodzaj listu przewozowego, który może stanowić papier wartościowy. Oznacza to, że podlega obrotowi i stanowi o prawie posiadania oraz dysponowania dobrami. Jeden z egzemplarzy wysyłany jest do odbiorcy, który na jego podstawie będzie mógł przeprowadzić odbiór w porcie przeznaczenia.
Warto wspomnieć również o specjalnym morskim liście przewozowym jakim jest Telex Release. Listy wystawiane są najczęściej w formie papierowej, jednak w przypadku Telex Release przewoźnik zgadza się na zwolnienie ładunku bez konieczności przekazywania odbiorcy papierowego egzemplarza konosamentu. Zamiast tego, przewoźnik przekazuje instrukcje teleksowe lub mailowe do agencji portowej lub agenta odbiorcy, zezwalając na zwolnienie ładunku na podstawie wskazanego w konosamencie hasła lub kodu. Dzięki temu proces odbioru ładunku staje się znacznie szybszy i bardziej elastyczny, a odbiorca nie musi czekać na fizyczne dostarczenie konosamentu przez pocztę lub kuriera, co może oszczędzić czas przewozu ładunku.
Kolejowy list przewozowy
Wyróżniamy tutaj dwa listy przewozowe: CIM (Convention Internationale concernant le transport des Marchandises par chemin de fer) oraz list przewozowy kolejowy SMGS (Соглашение о международных грузовых перевозках). Są to dokumenty wykorzystywane w transporcie kolejowym. CIM jest stosowany w krajach europejskich oraz niektórych krajach Azji, natomiast SMGS w krajach byłego ZSRR oraz niektórych krajach Europy Wschodniej.
Lotniczy list przewozowy
Lotniczy list przewozowy AWB lub Air Waybill, to dokument stosowany w transporcie lotniczym. Zawiera on informacje o przewoźniku, nadawcy, odbiorcy, rodzaju ładunku, ilości, wadze, wartości i gabarytach, a także informacje o opłatach frachtowych i innych należnościach. Jest to ważny dokument przy czynnościach celnych i umożliwia właściwe przeprowadzenie transportu towarów.
Istnieją już również cyfrowe listy przewozowe, które są coraz częściej wykorzystywane w transakcjach handlowych. Takie elektroniczne dokumenty przewozowe, tzw. e-awb pozwalają na przyspieszenie procesu przesyłki oraz zmniejszenie kosztów związanych z drukowaniem, przesyłaniem i przechowywaniem dokumentów papierowych. E-awb to elektroniczny rodzaj listu lotniczego w transporcie międzynarodowym (Air Waybill) i jest generowany, przetwarzany oraz przesyłany w formie cyfrowej.
Drogowy list przewozowy
Tzw. list CMR. List przewozowy CMR (Convention relative au contrat de transport international de Marchandises par Route) jest stosowany w transporcie drogowym. W liście przewozowym określa się informacje o przewoźniku, załadowcy, odbiorcy, ilości i rodzaju ładunku, a także informacje o opłatach frachtowych i innych należnościach. Jest to ważny dokument, który umożliwia właściwe przeprowadzenie transportu.
Podczas wystawienia listu przewozowego należy pamiętać o konieczności wydania odpowiedniej liczby egzemplarzy. Zazwyczaj trzeba sporządzić list przewozowy w co najmniej trzech kopiach, ale liczba ta może się różnić w zależności od przepisów kraju, rodzaju towaru i środka transportu.
Pierwszy egzemplarz listu przewozowego zostaje zwykle przekazany przewoźnikowi, drugi egzemplarz pozostaje w posiadaniu załadowcy, natomiast trzeci egzemplarz jest przekazywany odbiorcy towaru. Czasami wystawia się także dodatkowe kopie, np. do celów księgowych lub ubezpieczeniowych.
Ważne jest, aby każda z kopii była poprawnie oznaczona i posiadała informacje identyfikujące stronę transakcji oraz numer listu przewozowego. Dzięki temu uniknie się nieporozumień i ułatwi się czynności celne oraz ewentualną reklamację towaru.
W ilu egzemplarzach sporządzić list przewozowy?
Zazwyczaj list przewozowy wystawia się w czterech egzemplarzach, z których każdy ma swoje przeznaczenie:
- Oryginał – jest to egzemplarz, który trafia do odbiorcy przesyłki. Odbiorca musi go okazać przy odbiorze towaru, ponieważ stanowi on potwierdzenie zawarcia umowy przewozowej między nadawcą a przewoźnikiem.
- Grzbiet – to egzemplarz, który pozostaje w miejscu nadania i stanowi potwierdzenie odbioru przesyłki przez przewoźnika. Jest to również ważny dokument dla nadawcy, ponieważ stanowi dowód nadania towaru.
- Ceduła – to egzemplarz służący do pokwitowania odbioru towaru przez odbiorcę. Odbiorca zobowiązany jest podpisać cedułę, jako potwierdzenie przyjęcia towaru zgodnie z umową przewozową.
- Wtórnik – to egzemplarz przeznaczony dla nadawcy, który otrzymuje go po wystawieniu listu przewozowego. Jest on dowodem zawarcia umowy przewozowej i jest ważny dla nadawcy w przypadku reklamacji czy dochodzenia ewentualnych roszczeń.
W niektórych przypadkach, w zależności od specyfiki transakcji czy wymagań przewoźnika, może być konieczne wystawienie dodatkowych egzemplarzy.
Jak wygląda list przewozowy dla różnych rodzajów transportu?
-
List przewozowy morski - konosament (Bill of Lading, B/L) - zazwyczaj posiada formę dokumentu papierowego i zawiera informacje o nadawcy, odbiorcy, miejscu załadunku i wyładunku, charakterystyce ładunku, podpisie kapitana statku, informacjach o frachtach i innych należnościach.
- List przewozowy lotniczy - AWB (Air Waybill) - zazwyczaj w formie elektronicznej lub papierowej, na którym znajdują się dane i adres nadawcy, odbiorcy, miejscu startu i lądowania, charakterystyce ładunku, numerze lotu, frachtach i innych należnościach.
- List przewozowy drogowy - CMR (Convention Relative au Contrat de Transport International de Marchandises par Route) - jest on w formie dokumentu papierowego. Na drogowym liście przewozowym którym znajdują się informacje o nadawcy, odbiorcy, charakterystyce ładunku, numerze rejestracyjnym pojazdu, frachtach i innych należnościach.
- List przewozowy kolejowy - CIM (Convention Internationale Concernant le Transport des Marchandises par Chemin de Fer) lub SMGS (Stowarzyszenie Międzynarodowych Linii Kolejowych) - jest to dokument wystawiany w formie papierowej, na którym znajdują się informacje o nadawcy, odbiorcy, charakterystyce ładunku, numerze wagonu lub składu, frachtach i innych należnościach.
Warto jednak pamiętać, że wzory listów przewozowych mogą się różnić w zależności od kraju, w którym przeprowadzana jest transakcja transportowa, a także od wymogów konkretnych przewoźników. Zaczynają również pojawiać się cyfrowe listy przewozowe, które również mają swoją specyfikę.
List przewozowy to niezbędny dokument przy każdej transakcji przewozu towarów. Dokument zawiera informacje dotyczące stron transakcji oraz szczegółów transportu przesyłek. W zależności od wybranego środka transportu, stosuje się różne rodzaje listów przewozowych, które umożliwiają właściwe przeprowadzenie transportu i czynności celnych. Należy pamiętać, że dokładne wypełnienie listu przewozowego jest kluczowe dla bezproblemowego przebiegu transakcji transportowej. Jeśli nie jesteś pewny/a jak wypełnić dokumenty przewozowe, warto rozważyć skorzystanie z usług firmy przewozowej.
